Няпоўны працоўны час

Часткай 1 артыкула 118 Працоўнага кодэкса Рэспублікі Беларусь (далей- ПК) прадугледжана, што па няпоўны працоўны дзень або няпоўны працоўны тыдзень могуць ўсталёўвацца па дамове паміж работнікам і наймальнікам як пры прыёме на працу, так і пасля. Варта адзначыць, што ў частцы 2 артыкула 289 ПК пералічаныя катэгорыі работнікаў, якім наймальнік абавязаны ўсталяваць няпоўны працоўны дзень або працоўны тыдзень, а менавіта: — па просьбе цяжарнай жанчыны, жанчыны якая мае дзіця ва ўзросце да 14 гадоў (у тым ліку які знаходзіцца на яе апецы), работніка, які ажыццяўляе догляд хворых членаў сям’і ў адпаведнасці з медыцынскай даведкай аб стане здароўя; — інвалідам, у адпаведнасці з індывідуальнымі праграмамі рэабілітацыі інвалідаў; — пры прыёме на працу па сумяшчальніцтве; — iншым катэгорыям работнiкаў, прадугледжаных калектыўным дагаворам, пагадненнем.

Згодна з часткай 3 артыкула 118 ПК, пры няпоўным працоўным дні памяншаецца працягласць штодзённай працы, усталяваная правіламі ўнутранага працоўнага распарадку або графікам працы ў наймальніка. Пры няпоўным працоўным тыдні скарачаецца лік працоўных дзён у тыдзень. Няпоўны працоўны час можа таксама складацца ў адначасовым памяншэнні нормаў працягласці штодзённай працы і лікі працоўных дзён у тыдзень (частцы 4, 5 артыкула 118 ПК). Пагадненне аб няпоўным працоўным часе можа быць складзена на вызначаны або нявызначаны тэрмін. Пераход на няпоўны працоўны час у перыяд працоўнай дзейнасці афармляецца загадам. Ўмова аб няпоўным працоўным часе павінна быць прадугледжана ў працоўнай дамове, у тым ліку пры прыёме на працу. Варта звярнуць увагу, што ў выпадку, калі ўсталяванне або адмену няпоўнага працоўнага часу ініцыюе наймальнік, то згодна з артыкулам 32 ПК ён абавязаны пісьмова за адзін месяц паведаміць работніка аб змяненні істотных умоў працы.

Пры гэтым, змяненне істотных умоў працы павінна быць абгрунтавана вытворчымі, арганізацыйнымі або эканамічнымі прычынамі. У практыцы часта сустракаецца, калі наймальнік не абгрунтоўвае змену рэжыму працоўнага часу. Калі ініцыятыва ўстанаўлення няпоўнага працоўнага часу зыходзіла ад работніка (у выпадках, калі наймальнік быў абавязаны ўсталяваць яго), дадзены рэжым працы можа быць адменены на падставе заявы работніка або калі адпадуць абставіны, якія паслужылі падставай для ўстанаўлення такога рэжыму працоўнага часу (напрыклад, дзіцяці споўніцца 14 гадоў; будзе адменена няпоўны працоўны час інваліду ў выніку яго пераагляду). У сітуацыі, калі няпоўны працоўны час ўсталёўвалася па ініцыятыве наймальніка, яго адмена ажыццяўляецца ў тым жа парадку, што і ўсталяванне. Работніку накіроўваецца апавяшчэнне аб адмене няпоўнага працоўнага часу, калі работнік выказвае згоду, уносіцца змяненне ў працоўны дагавор і выдаецца загад, які фіксуе дадзенае змяненне (пункт 15 артыкула 55 ПК). І.М. Федаравіч